تلاش در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن پر بار و غنی ایل كلهر

دسته: علوم اجتماعی
بازدید: 26 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 96 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 60

طرح مساله؛ بی­شك ایل كلهر یكی از بزرگترین ایلات كشورمان ایران است این ایل به زبان كردی تكلم می­كنند و جمعیت و سرزمین وسیعی را از مناطق غرب در قلمرو خود دارند و از آغاز تشكیل حكومت و تمدن در كوهپایه­های زاگرس سكنی داشته­اند و در سیر تطور تاریخی همواره از مرزبانان وطن دوست ایران زمین بوده­اند فراز و نشیب­ها و پستی و بلندی­هایی كه این ایل در طول ح

قیمت فایل فقط 3,900 تومان

تلاش در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن پر بار و غنی ایل كلهر

طرح مساله؛

بی­شك ایل كلهر یكی از بزرگترین ایلات كشورمان ایران است. این ایل به زبان كردی تكلم می­كنند و جمعیت و سرزمین وسیعی را از مناطق غرب در قلمرو خود دارند و از آغاز تشكیل حكومت و تمدن در كوهپایه­های زاگرس سكنی داشته­اند و در سیر تطور تاریخی همواره از مرزبانان وطن دوست ایران زمین بوده­اند فراز و نشیب­ها و پستی و بلندی­هایی كه این ایل در طول حیات خود با آن دسته و پنجه نرم كرده­اند و سرد و گرم آنرا چشیده­اند. باعث شده است كه این ایل از تاریخی عظیم و حوادثی بس مهم در طول حیات خود برخوردار باشد و از آنها مردمانی صاحب تمدن و فرهنگ غنی بارور كند. لذا برای آگاهی یافتن از آداب و رسوم و سنن گذشته آن كه میراث­دار هویت مردمان ایل می­باشد باید به تحقیق و پژوهش پرداخت و سزاوار است كه قلم به دستان گذشته ایل كلهر حوصله به خرج دهند و به دور از هرگونه قوم مداری وقایع گذشته آن را بر صفحه كاغذ به رشته تحریر درآورند و آنرا برای همیشه در تاریخ ملت ایران زمین یادگار گذارند.

اما متأسفانه ما در این مورد كمتر شاهد كسی هستیم كه بر خود واجب دانسته باشد و در این وادی قلم زده باشد. اگر هم كسانی باشند كه راجع به اوضاع و احوال این ایل اطلاعاتی داشته باشند نمی­خواهند یا حوصله آنرا ندارند كه اندوخته­های خود را به رشته تحریر بكشند و آنرا در اختیار مشتاقان و دوست داران تاریخ محلی بگذارند تا در این وادی نام و یاد و خاطره گرد مردمان كرد در تاریخ ملت ایران ثبت و ضبط شود.

بنابراین بنده بر خود واجب دانسته كه با توجه به تعهدی كه به تاریخ ایل كلهر داشته­ام تلاش كنم كه بتوانم حداكثر اطلاعاتی را در حد وسع و توان باشد را در مورد تاریخ و گذشته این ایل جمع­آوری كنم.

بنابراین در این كار تحقیقی سعی شده كه با جمع­آوری اطلاعاتی هر چند مختصر بتوانم خدمتی ولو اندك نمایم تا همواره خاطرات و حماسه و رشادت­های سواران زبده و مردمان قهرمان این ایل در ورطه فراموشی نیفتد. بنابراین باتوجه به این اندوخته­ها و اطلاعاتی كه از بزرگان ایل بدست آمده است و همچنین كتابها و منابع و محدودی كه موجود است، اطلاعاتی را جمع­آوری نماییم.

تعریف مفاهیم:

برای ایل تعاریف متعددی شده است كه در این تحقیق تلاش شده است كه به چند نمونه از آنها پرداخته شود. در زبان فارسی و جامعه ما ایل اصطلاحی است كه از زبانهای بیگانه گرفته شده است. چنانچه ایل لغتی است تركی كه به معنی طایفه، قبیله، عشیره، و قوم، جماعت، الوس و ایویماق آمده است و در معنی اولاد و تبار نیز در عرف عشایر بكار می­رود.

بنا به تعریف فسائی در فارسنامه: در ایل مردمانی را گویند كه در تمام سال در بیابانهای، در چادرها، زندگی می­كنند. و از گرمسیرات و سردسیرات مرحله الشتاء الصیف نمایند.

همچنین در تعریف دیگر از ایل آمده است: «ایل عبارت است از اجتماعی از مردم كه دارای خصوصیات نژادی مشابه بوده و روابط بین افراد براساس رابطه خویشاوندی استوار است و دارای اقتصاد محدود مبتنی بر شیوه تولید دامی كه برای تنظیم سازمان این جامعه ناگزیر به كوچ و حركت فصلی است».

همچنین در تعریف دیگر از ایل، آنرا جماعتی كه سازمان اجتماعی آن قبیله­ای شیوه معیشت آن دامداری و شیوه زیست آن كوچ نشینی است و یك واحد مستقل اجتماعی فرهنگی تلقی می­شود تعریف كرده­اند.

از میان مردم شناسان ایران مرحوم دكتر افشار نادری سه ملاك عمده (دو ملاك عینی و یك ملاك ذهنی) از ویژگی­های جامعه ایلی دانسته است.

الف؛ وجود ساختمان ایلی: (طایفه و تیره و ...)،

ب؛ سرزمین مشترك،

ج؛ آگاهی افراد به عضویت خود در ایل (همه افراد می­دانند به كدام طایفه و تیره و اولاد تعلق دارند. همچنین وی چندین ملاك فرعی از جمله پرورش دام و زراعت محدود، كوچ، سیاه چادر را نیز برای جامعه­ای ایلی در نظر گرفته است به هر صورت مفهوم ایل در ایران بایستی تمامی طوایف و عشایری را در برگیرد كه افزون بر داشتن قلمرو معین دارای ساخت اجتماعی، سیاسی و شیوه معیشت مبتنی بر تولیدات دامی و كشاورزی محدود و نظام كوچ با یكجا نشینی باشد.

با این اعتبار تعریف جامع و مانع از ایل عبارت است از:

«اجتماعی از مردم با خصوصیات مشابه و در سرزمینی معین. عضویت افراد آگاهانه و براساس رابطه مستحكم خویشاوندی استوار و دارای اقتصادی محدود مبتنی بر یك یا دو شیوه تولید (دامی- كشاورزی) و نظام زندگی كوچ یا یكجا نشینی با ساخت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ویژه»

ساخت اجتماعی ایل:

ساخت اجتماعی عشایر در ایران به طور كلی براساس نظام خویشاوندی و نظام پدر تباری استوار است. و در این نظام هویت و نسبت فرد در رابطه با پدر تعیین می­گردد. و این نظام به عنوان مهمترین عامل تشكیل دهنده یك ایل بشمار می­ رود.

ساخت اجتماعی ایل دارای اجزایی می­باشد كه در ذیل به آن پرداخته می­شود:

1-   طایفه؛ واحدی اجتماعی، سیاسی است كه لزوماً بر اساس نظام خویشاوندی واحد و نیای مشترك نیست. بلكه می­تواند بر اساس خویشاوندی پدر تباری باشد و یا در اثر همبستگی و اتحادی سیاسی و نظامی و اجتماعی بـا گروههای غیر خویشاوند تشكیل شده باشد. اگر تیره­های یك طایفه دارای یك نیای مشترك حقیقی یا دودمانی باشند طایفه به نام او نامیده می­شود مانند طایفه «باون پور» ایل كلهر. همچنین طایفه گاهی اوقات اسم خود را از محل یا مكان محل زیست مأخوذ می­كند مانند طایفه دره شوری از ایل قشقایی كه نام خود را از محل گرفته است.

2-   تیره؛ تیره اجتماع گروه هم خویشاوند كه به یك نیای مشترك حقیقی و یا آرمانی وابسته باشد گفته می­شود و به نام او نامیده می­شود. و از یك همبستگی تاریخی- سیاسی و فرهنگی ایلی برخوردار است. هر تیره معمولا به نام بانی آن كه پنج تا هشت پشت آن می­زیسته است شناخته می­شود. تیره می­تواند علاوه بـر اعضای اصلی خـود تعدادی از خانواده­های تیره­های دیگر را به عللی چون جنگ، خشك­سالی و قحطی و ... در خود جای دهد.

3-   اولاد؛ بزرگترین واحد غیر رسمی و خویشاوندی و سببی و نسبی حقیقی است كه به صورت خانواده پیوسته و گسترده می­باشد و خانواده­ها با درآمد و ثروت متفاوت را در خود جای می­دهد. و تقسیمات ذهنی سازمان ایل در این سطح عینیت می­یابد.

4-   تش؛ واحد پدر تباری حقیقی است كه اعضای آن معمولا عموزاده و برادرها هستند كه عمدتاً بستگان درجه یك تا سه در آن جای می­گیرد. به طور كلی تش خانواده گسترده­ای است كه حداقل چهار نسل را در بر می­گیرد.

5-   مال؛ مال كوچكترین واحد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در سازمان ایلی است مبتنی است بر رابطه همخونی و همجواری خانواده­هایی یك اولاد یا یك تش. بین ایل خانواده­ها پیوستگی عمیق خویشاوندی حكم فرما است. مال متغییر است و به دنبال مرتع در حال جابه_­­جایی است و تعلق افراد به مال، تنش، تیره، طایفه و ایل و مرتع و سرزمین مشترك و خویشاوندی نسبی و تعهد افراد به یكدیگر پیوندهایی است كه افراد یك مال را گرد هم در می­آورد.

6-   تخماره؛ از اصطلاحات عشایری ایل كلهر است در مفهوم خانواده پدر سری گسترده كه از چندین هوز تشكیل شده است.

7-   هوز؛ از اصطلاحات سازمان اجتماعی سنتی ایل شكاك از ایلات كرد آذربایجان غربی و ایلات كرد كرمانشاهان درمفهوم خانواده (مال).

8-   بنه مال؛ مجموعه چند مال خویشاوندی كه دارای جد مشترك­اند نامیده می­شود.

9-   هامپا (هیمپی)؛ از اصطلاحات سازمان ایلی برخی از طوایف كرد در تركیه و عراق مشتمل بر تعدادی چادر كه با هم تشكیل یك واحد عشایری را می­دهند.

10-     خل (خیل)؛ در مفهوم ایل طایفه در رده چهارم از سازمان ایل برابر دسته، بنه مال و ... از اصطلاحات ایلات جاف و كلهر می­باشد.

اهداف بررسی؛

تلاش در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن پر بار و غنی ایل كلهر: از آنجا كه فرهنگ و تمدن دیرینه هر قوم و مردم بیانگر هویت ملی و مذهبی آن قوم است و نابود و از بین رفتن فرهنگ و تمدن برابر نابودی تمام ارزشها و هویت یك مردم است. بنابراین در زمینه شناساندن و نگهداری فرهنگ و ارزشها و اعتقادات و باورهای مردمان ایل تلاشهای اندك و ناچیزی صورت گرفته است كه در این تحقیق برای دستیابی به اهداف فوق تلاش ولو اندك صورت پذیرفته است. همچنین برای جلوگیری از نابودی و فراموش شدن فرهنگ و آداب و رسوم و اعتقادات مردم ایل در گذشته تلاش شده است شمه­ای از فرهنگ و اعتقادات و آداب و رسوم این ایل گردآوری شود زیرا به علت نداشتن رسم الخط و به كتابت در نیامدن زبان كردی و همچنین بی­توجهی حكومت­های گذشته به مردم و تاریخ گذشته آن تلاشهایی در زمینه تاریخ گذشته قوم كلهر صورت نگرفته است. همچنین به علت شناساندن تاریخ گذشته آن تلاشهایی در به زمینه تاریخ گذشته قوم كلهر و ثبت و ضبط شدن اطلاعاتی در مورد تاریخ گذشته این ایل را گردآوری كنیم به بوته فراموشی سپرده نشود.

فواید و اهمیت تحقیق:

آنچه بیش از هر چیز به مردم ارزش می­بخشد و آنها را در میان سایرین سربلند و مفتخر می­سازد بدون شك فرهنگ و تمدن آن مردم است و ارزش بخشیدن به فرهنگ و تمدن مردم وسوابق گذشته آن در واقع ارج نهادن به «مردم» است. آنچه را به عنوان فرهنگ و تمدن مردم می­شناسیم دقیقاً بیانگر زندگی توده مردم است و بررسی و شناخت آن برای تدوین تاریخ و جامعه ­شناسی ضرورت دارد.

بنابراین مردمانی كه در قلمرو و سرزمین ایل كلهر سكونت دارند دارای فولكلوری دیر پا و متنوع و گسترده و غنی هستند و بسیاری از آداب و رسوم ریشه در تاریخ كهن و گذشته این مردمان دارد و افسانه­سرایی و قصه­پردازی از سنت­های قدیمی آنها می­باشد كه به صورت سینه به سینه و شفاهی نقل شده­اند چنین می­نمایاند كه پرداختن با این موضوع و بررسی آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. بررسی و شناخت فرهنگ عامه ایل در شناخت خود جامعه ایلی تأثیر شایان توجه و بسزایی دارد و فرهنگ عامه مردمان ایل را گردآوری كرد. زیرا راه انتقال فرهنگ آنها و همچنین سوابق سپری شده مردمان ایل زبان است و به علت انتقال شفاهی ممكن است دچار دگرگونی شود و یا از بین برود از همه اینها مهمتر دگرگونی وضعیت اجتماعی اقتصادی و ماشینی شدن زندگی و توسعه شهر نشینی خود عامل بسیار مهمی در نابودی و تغییر و فراموشی فرهنگ عامه مردمان دارد كه در این صورت بخشی از فرهنگ و میراث اجتماعی یك قوم یك جامعه و یك گروه از بین خواهد رفت. به قول صادق هدایت: «از این رو كاوش و تحقیق درباره اعتقادات عوام نه تنها از لحاظ علمی و روانشناسی قابل توجه است بلكه برخی از نكات تاریخ فلسفی و تاریخی را برایمان روشن خواهد كرد و پس از تحقیق و مقایسه این خرافات با خرافات سایر ملل می­توانیم به ریشه و مبداء آداب و رسوم ادیان افسانه­ها و اعتقادات مختلف پی ببریم».

در پایان فواید باید عنوان كرد كه بر همة پژوهندگان و دانش آموخته­گان كه میراث­دار قلم هستند لازم است كه در نگهداری دستاوردهای فرهنگی و اندوخته­های فرهنگی خود بكوشند و از زوال و فراموشی آن جلوگیری نمایند.

جامعه آماری؛

جامعه آماری مورد نظر كه در این تحقیق مورد استفاده و وارسی قرار گرفت است ایل كلهر می­باشد كه در غرب كشور و اكثریت مردمان ایل در شهرستان گیلان غرب سكنی دارند. این كلهر دارای هیجده طایفه و هر طایفه از خانواده­های متعددی تشكیل یافته است كه می­توان بیان كرد كه ایل كلهر تقریباً مركب از ده هزار خانواده است.

ایل مذكور از مهمترین ایلات غرب كشور می­باشد كه از طریق نمونه­گیری سیستماتیك موضوع ما قرار گرفته است كه دارای شرایط ذیل می­باشد.

1-   از ایلات مشهور و سابقه­دار استان كرمانشاهان می­باشد.

2-   ایل از طایفه­ها و تیره­های متعددی شكل گرفته است.

3-   از پر جمعیت­ترین ایلات استان كرمانشاهان می­باشد و جمعیتی متنوع را در خود جای داده است.

4-   منطقه وسیعی در قلمرو و محل زیست خود قرار داده است به طوری كه می­توان گفت در شهرستان گیلان غرب، سرپل، قصرشیرین و سومار و اسلام آباد پراكنده هستند.

روش تحقیق؛

روش تحقیقی كه این موضوع بر اساس آن گردآوری شده است روش قوم نگاری است كه بر اساس این روش می­توان در مورد موضوع و احوالات گذشته یك قوم یا یك گروه و جوامع بسته اطلاعاتی جمع­آوری نمود.

همچنین شیوه جمع­آوری اطلاعات این موضوع نیز به دو صورت مصاحبه و همچنین منابع و مأخذ موجود بوده است. بدین صورت بسیاری از افرادی كه در مورد و اوضاع او احوال ایل اطلاعاتی داشته­اند مورد مصاحبه حضوری قرار گرفته­اند و بدین گونه اطلاعاتی از آنان كسب شده است و همچنین براساس كتابهایی كه راجع به ایلات و اوضاع و احوال سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آنها مطالبی نوشته باشند مورد بهره­برداری و استفاده قرار گرفته­اند. 

ویژگیهای جمعیتی ایل كلهر (گیلان غرب)

گیلان غرب به عنوان مركز ایل كلهر دارای 2170 كیلومتر مربع مساحت و دو بخش مركزی و گواور، دارای 6 دهستان 212 آبادی می­باشد. در آبان ماه 1375 جمعیت شهرستان 67756 نفر بوده كه از این تعداد 18/24 درصد در نقاط شهری و 83/71 درصد در نقاط روستائی و مابقی غیر مساكن بوده­اند. از جمعیت 67756 شهرستان 36217 مرد و 31539 نفر زن، در نتیجه نسبت جنسی 115 می­باشد یعنی در مقابل 115 نفر مرد 100 زن وجود ارد.

از جمعیت این شهرستان 46/39 درصد در گروه سنی كمتر از 15 سال و 22/56 درصد در گروه سنی 64- 15 ساله و 32/4 درصد در گروه سنی 65 ساله و بیشتر می­باشند.

از جمعیت این شهرستان 46/39 درصد در گروه سنی كمتر از 15 سال و 22/56 درصد در گروه سنی 64- 15 ساله و 32/4 درصد در گروه سنی 65 ساله و بیشتر می­باشند.

ار كل جمعیت 67756 نفری شهرستان 93/99 درصد را مسلمانان و مابقی ادیان دیگر می­باشند، از كل جمعیت 15 ساله به بالا 10/62 درصد مردان و 87/69 درصد زنان حداقل یك بار ازدواج نموده­اند.

از جمعیت شاغل 10 ساله و بیشتر این شهرستان 62/50 درصد را كارفرمایان، كاركنان مستقل، مزد و حقوق­بگیران بخش خصوصی و كاركنان فامیلی بدون مزد و 99/46 درصد را مزد و حقوق­ بگیران بخش عمـومی تشكیل می­داده­اند، و 39/2 در بخش تعاونی شاغل یـا اظهار نكرده­اند.

در آبان ماه 1357 از كل 11641 خانوار 57/29 درصد در نقاط شهری و 43/70 در نقاط روستائی و مابقی غیر ساكن می­باشند.

طبق سرشماری 1375 تعداد خانوارهای كوچ­رو 401 خانوار بوده است ولی طبق اطلاعات و سرشماری اداره امور عشایری شهرستان گیلان غرب تعداد 1700 خانوار كوچ­رو بویژه از ایل كلهر در این شهرستان در سال 1379 مستقر هستند. این تفاوت می­رساند كه احتمالاً در سال 1375 تعدادی از عشایر مورد سرشماری قرار نگرفته یا در منطقه­ای خارج از حوزه شهرستان قرار داشته­اند. بهر حـال ایل كلهر با 1700 خانوار كوچ رو به عنوان بزرگترین ایل كرمانشاه می­باشد.

در كتاب جغرافیای استان آمار جمعیت عشایر كوچ­رو ایل كلهر به 17877 نفر می­رسد. (اسماعیلی و ...، 1379 ص 25)

زبان و گویش ایل كلهر

پیشینه زبان كردی:

زبانهای ایرانی شاخه­ای از زبانهای آریایی (هند و اروپایی) هستند و از كهن­ترین زبانهای خانواده بزرگ زبانهای هند و اروپایی به شمار می­روند. زبانهای ایرانی مانند بسیاری دیگری از زبانها از سه دوره باستان، میانه و نو گذر كرده­اند:

1-   زبانهای ایران باستان:

از زبانهای باستان  فقط دو زبان به صورت مكتوب بر جای مانده است كه عبارتند از: فارسی باستان واوستایی.

2-   زبانهای ایرانی میانه:

پس از فروپاشی شاهنشاهی هخامنشی (331 ق. م) تا چند سده پس از انقراض ساسانیان (651 م/ 31 ه. ق) در مناطق مختلف رواج داشت. این زبانها به دو شاخه غربی و شرقی تقسیم می­شوند.

3-   زبانهای ایرانی نو:

زبانهایی هستند كه پس از فتح ایران به دست عرب (651 م/ 31 ه. ق) بتدریج در مناطق مختلف پدیدار شدند.

اكنون مركز زبانهای ایرانی نو، ایران، افغانستان و تاجیكستان است اما برخی از آنها در جمهوری­های آسیای مركزی، تركستان، چین، تركیه، كشورهای حاشیه خلیج فارس، سوریه شبه قاره هند، عراق، فلات پامیر و قفقاز نیز رواج دارد از میان زبانهای ایرانی نو فقط فارسی (با سه گونه اصلی ایرانی، افغانی و تاجیكی) و یغنابی به ترتیب بازمانده مستقیم فارسی میانه و سعدی هستند. اصل و نسب دیگر زبانهای ایرانی نو بدرستی دانسته نیست.

مهمترین و مداولترین زبان ایرانی نو، فارسی دری است. دیگر گویشهای ایرانی نو كه تعدادشان به صدها می­رسد را بر پایه قرابتهای ساختاری و جغرافیائی به دو گروه غربی و شرقی تقسیم كرده­اند.

«گویش­های كردی از شاخه زبانها و گویش­های ایرانی نو غربی هستند كه خود به چند شاخه تقسیم می­شوند كه عبارتند از:

1-   كردی شمال غربی یا كرمانجی كه در آذربایجان غربی، كردستان، خراسان، بلوچستان، تركیه و سوریه به آن تكلم می­شود.

2-   كردی شمال شرقی كه در جمهوری­های آذربایجان، ارمنستان، تركمنستان، قرقیزستان، گرجستان و نیز در موصل و دهوك عراق معروف به بادینانی می­باشد.

3-   گویشهای كردی مركزی: سورانی (در اردبیل، خانقین، سلیمانیه و كركوك عراق) سینعی (در جنوب كردستان) و مكری (در جنوب آذربایجان غربی و كردستان).

4-   كردی جنوبی: سنجابی، كرمانشاهی، كلهری، لری، پشت كوه، لكی.» (رضایی باغ بیدی، 1377)

«كردی یكی از گویشهای ایرانی شمال غربی است كه نزدیك به دوازده میلیون نفر كه اصالتشان ایرانی است به آن تكلم می­كنند. كردها امروزه در قسمتهایی از ایران و عراق، تركیه و سوریه و اتحاد جماهیر شوروی سابق زندگی می­كنند. تاكنون تقسیم­بندی­های متفاوتی درمورد گویش كردی صورت گرفته است كه متداولترین آنها تقسیم كردی به دو گویش شمالی و جنوبی است. خط تقسیم بین این دو گویش از ساحل جنوبی دریاچه ارومیه به طرف نزدیكترین نقطه زاب كبیر و رودخانه دجله است. هر یك از دو گویش خود چندین لهجه دارند كه متقابلاً قابل فهم­اند.» (كلباسی، 1371)

بنایراین گویش رایج در بین مردم كلهر، كردی كلهری است كه از شاخه­های زبان كردی جنوبی است.

جهت دریافت فایل تلاش در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن پر بار و غنی ایل كلهرلطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 3,900 تومان

برچسب ها : تلاش در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن پر بار و غنی ایل كلهر , دانلود تلاش در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن پر بار و غنی ایل كلهر , ایل كلهر , ایل , علوم اجتماعی , فرهنگ و تمدن , پروژه دانشجویی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , پایان نامه , دانلود پروژه